✅کِلِ زنان بختیاری

کِل زدن زنان بختیاری را می توان از کُهن ترین آواهای نوع بشر که شاید پیش از دستیابی به زبان در میان انسانهای دیرین اختراع شد و گونه ای غلبه بر شکار و گونه ای از ارتباط با ماوراء الطبیعه و ستایش معبود و ایجاد ترس در شکار و تهیج در غلبه به شکار و جنگهای دیرینه مردم بوده است… که ممکن است میراثی بر دوره مادر سالاری دیرینه باشد.
در این رابطه کِل زدن زنان لُر خود گونه ای فراخوان در شادیانه ها ،کمک آوازها و به گونه ای صدا ابزاری موسیقی در همصداییهای آوازین ، تحسینها ،خوشامدها در مجالس شادی ، تهیج جنگاوران در جنگها ، زایشها ،سوگوارانه ها، ابزارصدایی در بهوش آوری بیهوشان و از حال رفتگان ،غلبه بر ترس کارآمد بوده که می توان الهام این آوا و صدای موزون و پیوسته را ازصدای ریزش یک آبشار صدای چهچهه بلبلان و قهقهه کبکان زاگرس نشین و زاگرس پرواز و صدای ریتمیک سُم ستوران در سوارکاری و حرکت تند کوچ ، کوبیدن شلتوک، بٌُرش صدای داس بر ساقه های طلایی گندم و کوبیدن کرکیت بردارقالی و بُرش و گره نخهای رنگین و آفرینش هزارنقشِ باغ قالی لُر الهام آوران “کِلِ “ لُرمادران و لُردختران این کُهن مرز و بوم باشند . بی گمان وقتی که که نیاکان قوم لُر به فتح بابل برآمدند با خود برخی از فنون و فرهنگ دیار خود را در یک استقرار ششصدساله بر بابل ارزانی داشتند که یکی از این فنون آوازی” کِل “بود که از لرستان به بین النهرین رفت و در زبان عبری و سریانی و دیگر زبانها در آمد و کِلِلش kelelesh وهِله هوله helehole , و هلاهل شد و این واژه ی هله هوله چون به زبان فارسی آمد هلهله اش گفتند. گرچه به زعم اینجانب واژه ی هلهله نمی تواند بازگوکننده ی تام ” کِل ” باشد و بیشتر معنی شادی و سرور میدهد تا بیانی از ” کِل” لُر باشد .
در پایان واژه “کِل kel “ از ترکیب دو حرف ” کِ و ل ” که تنها با حرک زیرین ” ِ” با دیگر واژگان همسان لری در فرهنگ لُر تمیز داده می شود همچون : کِل kel : سنگ نشانده – سنگچین هرمی برفراز کوهها که نشان از آبادی در ورای هر کوه است و راهنمایی برای مسافران کوهستانی و در اصطلاح ” بَردکِل bardekel ” و “کِله بَردkelebard “گونه ای از بازی ورزشی لُری و هم آرزومندان و مرادخواهان با نیت کردن و چیدن چند سنگ کوچک روی هم در پیشگاه و تپه های مشرف به هر زیارتگاهی سنگ چین می کنند.

✍️حسین حسن زاده رهدار